Sau sinh bé sẽ thải ra phân su – loại phân có màu xanh đen, dính và nhầy. Phân su được tạo ra từ tất cả những gì bé tiêu hóa khi còn trong tử cung của mẹ.
Một số trường hợp bé đi phân su trước hoặc ngay trong quá trình chuyển dạ của mẹ. Nếu mẹ bị rỉ ối và phát hiện có cả phân su thì rất có thể thai nhi đang gặp nguy hiểm.
Bé có thể thải phân su ngay khi vừa chào đời, thậm chí khi chưa được bú mẹ. Sau sinh mẹ cần cho bé bú ngay càng sớm càng tốt, tích cực cho bé da tiếp da với mẹ để tăng đào thải phân su. Phân su được thải ra càng sớm thì hệ tiêu hóa của bé càng hoạt động tốt.
Phân su là gì?
Thai nhi bắt đầu nuốt nước ối trong tử cung của mẹ vào khoảng tuần thứ 14 của thai kỳ. Nước ối được coi là môi trường hoàn hảo bao bọc, bảo vệ và tạo điều kiện cho bé phát triển. Trong nước ối có chứa chất nhầy, lông tơ của bé, muối mật, nước và các tế bào vảy.
Nước ối đi vào ruột non của bé, sau đó các chất cặn bã ở lại trong ruột già. Chúng tích tụ ngày qua ngày và tạo thành một chất nhầy dính gọi là phân su. Khi bé đủ ngày đủ tháng chào đời, phân su cũng được tống ra ngoài. Đây là dấu hiệu chứng tỏ hệ tiêu hóa của bé bắt đầu hoạt động độc lập khi ra ngoài tử cung của mẹ.
Vài ngày sau sinh, ngực mẹ sẽ tiết ra sữa non (sữa đầu đời có màu vàng, đặc, chứa nhiều dinh dưỡng và lợi khuẩn vô giá). Trong sữa non có chất nhuận tràng tự nhiên giúp bé đào thải phân su nhanh và nhiều hơn. Thông thường phân su sẽ đào thải ra sau 12 giờ sau sinh. Nếu trong 48 giờ sau sinh, bé vẫn chưa thể thải phân su, bác sỹ sẽ can thiệp để bé có thể ra vẫn phân su sớm.
Nếu bé thải phân su trong bụng mẹ
Trường hợp nếu bé thải phân su trong bụng mẹ, nước ối của mẹ sẽ có màu đen ngả xanh. Trên người bé cũng bị dính phân su, hoặc bé nuốt phân su, tuy nhiên điều này không hề gây hại cho bé.
Khi bé quá ngày dự sinh, hệ tiêu hóa trưởng thành, bé cũng có thể đào thải phân su ngay trong bụng mẹ. Trường hợp này cũng không gây nguy hiểm gì cho sức khỏe của bé.
Nếu chưa đến ngày dự sinh mà bé đã thải phân su trong bụng mẹ thì có thể liên quan đến các vấn đề như chuyển dạ khó, dây rốn bị chèn ép, thiếu oxy, nhiễm trùng…
Phân su có gây nguy hiểm không?
Phân su sẽ gây nguy hiểm nếu như mẹ bị rỉ ối và có lẫn cả màu phân su. Nếu nước ối của mẹ có màu hơi ngả xanh, có thể phân su vừa mới được thải ra từ cơ thể bé. Nếu nước ối có màu ngả nâu, vàng, chứng tỏ phân su được thải ra từ khoảng thời gian rất lâu trước đó.
Để xác định việc này có gây hại cho mẹ và bé hay không, bác sỹ sẽ lưu ý đến khả năng nước ối đi vào phổi của bé. Đây còn gọi là hội chứng hít nước ối phân su.
Hội chứng hít nước ối phân su (MAS)
Trong suốt 9 tháng 10 ngày nằm trong bụng mẹ, phổi của bé luôn đầy nước ối. Nếu phổi bé có phân su, nó sẽ đi qua khí quản. Khi chuyển dạ, nếu bé bị thiếu oxy trong thời gian dài, bé sẽ khó thở và hít phải phân su.
Khi hít phải phân su, phân su có thể chặn đường thở, gây tắc nghẽn đường thở, khiến bé khó thở đồng thời giảm lượng oxy đến bé. Đối với những trẻ gặp trường hợp này, trẻ dễ bị rối loạn trao đổi khí ở phổi và suy hô hấp. Các kích ứng hóa học của phân su còn có thể gây viêm phổi, nhiễm trùng và bất hoạt surfactant (chất hiện diện trên bề mặt trong lòng các phế nang, giúp các phế nang giãn nở và thông khí tốt).
Triệu chứng của trẻ bị hội chứng hít nước ối phân su
– Bé thở nhanh, thở gấp
– Thở khó, rên rỉ
– Thở ngắt quãng
– Chỉ số apgar thấp (chỉ số đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ sơ sinh)
– Da tím tái
– Ngực căng phồng bất thường
Điều trị trẻ bị hít nước ối phân su
Nếu bé hít phải nước ối phân su nhưng vẫn có biểu hiện lâm sàng tốt, nhịp tim >100 lần/ phút, bé vẫn được theo dõi trong 24 giờ đầu vì các dấu hiệu MAS có thể sẽ biểu hiện sau đó.
Khi bé hít phải nước ối phân su và có triệu chứng nặng như cử động yếu, suy hô hấp, nhịp tim bất thường <100 lần/ phút, bé sẽ được hút sạch dịch ối phân su qua nội khí quản. Mục đích làm sạch phân su trong đường hô hấp trên và dưới, thông thoáng đường thở và cho thở oxy. Sau đó trẻ tiếp tục được điều trị, theo dõi và chăm sóc đặc biệt.
Phòng tránh nguy cơ bé bị hít nước ối phân su
Những thai kỳ có nguy cơ cao như thai già tháng (thai trên 41 tuần), sinh khó, mẹ mắc bệnh (bệnh tim, tiểu đường, bệnh phổi, huyết áp cao), thai chậm phát triển, chèn ép dây rốn cần được theo dõi chặt chẽ suốt thai kỳ và trong khi sinh.
Nếu phát hiện nước ối có màu xanh sẫm, mẹ bầu cần đến bệnh viện ngay để kịp thời chẩn đoán, xử lý, tránh các tai biến nguy hiểm.
